Reactie van het Docentencollectief op het eerste MIT-advies 2022-1 ‘Fit voor het najaar’
Het Maatschappelijk Impact Team (MIT) is in augustus 2022 ingesteld om het kabinet te adviseren over de sociaalmaatschappelijke en economische gevolgen van de voorstellen van het kabinet bij de bestrijding van het coronavirus en eventuele andere infectieziekten met pandemisch potentieel. Het MIT staat naast het Outbreak Management Team (OMT), dat adviseert over wat medisch gezien nodig is om verspreiding van het coronavirus zo veel mogelijk tegen te gaan. Op 28 september 2022 maakte het Maatschappelijk Impact Team (MIT) zijn eerste advies aan het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bekend. Het betreft een informeel advies, omdat het MIT nog in de oprichtingsfase verkeert.
Het MIT levert forse kritiek op het kabinetsbeleid van de afgelopen jaren: Het beleid was te eenzijdig gebaseerd op de adviezen van het OMT. De inbreng van de sociaalmaatschappelijke en economische reflectie (SMER), de ministeries van SZW, EKZ en Financiën, het Sociaal Cultureel Planbureau alsmede andere planbureaus en adviesraden zijn “niet altijd volledig meegewogen in de besluitvorming over de Covid19-maatregelen.” “De besluiten tijdens de eerste jaren van de pandemie zijn in crisismodus genomen.” “Het ontbreekt aan focus, een helder afwegingskader, een set van kernindicatoren (…) die als equivalent van de R-waarde kan dienen.” De voor de onderbouwing van het beleid gebruikte data waren verouderd (“Data op sociaalmaatschappelijk en economisch terrein zijn voor een groot deel ‘trage’ data die met een frekwentie beschikbaar komen die in crisistijd te laag is”). Met name aan deze laatste twee punten heeft het MIT zich voorgenomen een bijdrage te leveren.
Het Docentencollectief onderschrijft dat de aanpak van het kabinetsbeleid te veel leunde op een OMT dat niet alle belangrijke aspecten in een samenleving vertegenwoordigde. Hierdoor was besluitvorming eenzijdig en kon er te gemakkelijk schade berokkend worden door maatregelen waarbij nadelige (neven)effecten totaal niet werden meegewogen of overwogen. De adviezen van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid om de maatregelen zo spoedig mogelijk afzonderlijk te evalueren zijn kennelijk in de wind geslagen1.
Daarnaast steunt het Docentencollectief het standpunt dat de samenleving zoveel en zo lang mogelijk open gehouden dient te worden, met bijzondere aandacht voor jongeren en het onderwijs. Hieraan voegen wij toe: open onderwijs op locatie en zonder disproportionele beperkende voorwaarden. In het verleden zijn te rigoreuze maatregelen ingezet waarvan het nut onvoldoende was onderbouwd en de schadelijkheid was aangetoond. Dat brengt ons bij één van onze belangrijkste kritiekpunten: het ontbreken van een grondige evaluatie van de effectiviteit en schade van de maatregelen. Zolang dit ontbreekt is er geen goede toetssteen om welke maatregel dan ook in de wet te verankeren. Notabene een onderzoek van het RIVM zelf van december 2020 toonde bijvoorbeeld al aan dat door de eerste lock-down naar schatting 50 000 gezonde levensjaren (zogenaamde ‘qali’s’) verloren zijn gegaan door minder geleverde zorg2.
Het MIT is wat ons betreft niet kritisch genoeg over het ontbreken van een gedegen evaluatie. Eén prangend voorbeeld hierin is het Corona-toegangsbewijs. De voorzitter van het MIT, Jolande Sap, gaf in haar toelichting op het advies aan dat ze voorstander was van het achter de hand houden van het Coronatoegansbewijs in de permanente wet3. Hierbij wordt volledig voorbij gegaan aan het onderzoek van TU Delft (januari 2022) waarin geconcludeerd wordt dat de effectiviteit van 2G en 3G-beleid beperkt is en niet voldoet om het reproductiegetal van het virus onder de 1 te krijgen4, en het ontbreken van het maatschappelijk draagvlak voor een Coronatoegangspas5.
Het MIT adviseert om stevig in te zetten op een gezonde leefstijl bij de bevolking, vanwege het positieve effect op de mentale en fysieke gezondheid. Dit onderstreept het Docentencollectief volledig. Het is spijtig dat het kabinet hier de afgelopen jaren ter bestrijding van het Coronavirus nauwelijks aandacht aan heeft besteed en dat nog steeds niet tot nauwelijks doet. In plaats daarvan lag er een eenzijdige focus op vaccins als enige weg uit de ‘pandemie’. Het MIT baseert zijn advies ten gunste van vaccins echter enkel op overheidsstukken van de afgelopen periode en gaat voorbij aan wetenschappelijke ‘tegengeluiden’ die inmiddels meer en meer verschijnen6. Deze tegengeluiden verdienen serieuze aandacht. De MIT-voorzitter onderstreepte echter in de Tweede Kamer dat er “op wetenschappelijke gronden geen contra-indicaties zijn voor risico’s van vaccinatie.” De eenzijdige kijk van het MIT wordt niet gerechtvaardigd door de huidige stand van zaken.
Kortom: het docentencollectief vindt het lovenswaardig dat het kabinet eindelijk de maatschappelijke gevolgen van zijn beleid onder ogen wil zien en ziet een aantal positieve geluiden in het eerste MIT-advies. Het MIT is echter niet kritisch genoeg en lijdt in het algemeen nog te veel aan dezelfde eenzijdige visie als het kabinet wat het bestrijden van het Coronavirus betreft:
In de eerste plaats is ons belangrijkste kritiekpunt is dat er een grondige en onafhankelijke evaluatie van de maatregelen komt voordat er over verankering gepraat wordt van maatregelen; maatregelen die hun verregaande invloed hebben op alle mensen in de maatschappij.
In de tweede plaats stimuleren wij dat de overheid een aanpak voorschrijft die gezondheid van mensen stimuleert en meer de eigen verantwoordelijkheid van mensen aanspreekt in plaats van het nastreven van een strategie die alleen inperking en restrictie in zich draagt.
Tenslotte, de doelgroep die ons als Docentencollectief nauw aan het hart gaat, zijn de jongeren. Wij vinden dat zij onevenredig zwaar getroffen zijn door de maatregelen en wij ondervinden tot de dag van vandaag daarvan nog de gevolgen in onze colleges en interacties met de jonge studenten. Dat mag nooit en te nimmer meer gebeuren op een wijze waarop die heeft plaatsgevonden. Het MIT-advies biedt echter onvoldoende garanties dat jongeren niet opnieuw disproportioneel zwaar worden getroffen.
__________________
Noten
1 Zie de verslagen van de twee deelonderzoeken op https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/20666/aanpak-coronacrisis. Het derde verslag, waarin forse kritiek wordt geleverd op de gevolgde aanoak, is inmiddels uitgelekt. Zie https://www.maurice.nl/2022/12/30/uitgelekt-derde-ovv-coronarapport/
2 https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2020-0183.pdf
3 Volgens de video-opname en het ongecorrigeerde stenogram van de technische briefing.
4 https://www.tudelft.nl/en/2022/tu-delft/effectiveness-of-2g-and-3g-has-declined.
5 https://nieuws.nl/algemeen/20211124/onderwijsbond-weinig-draagvlak-voor-coronapas-studenten/ en https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/01/kortere-geldigheid-afbrokkelend-draagvlak-a4083967.
6 Zie bijvoorbeeld deze verzameling van 1000 wetenschappelijke studies die de veiligheid van de covidvaccins in twijfel trekken: https://www.informedchoiceaustralia.com/post/1000-peer-reviewed-studies-questioning-covid-19-vaccine-safety. Verder heeft de stichting Artsen Collectief regelmatig gewaarschuwd, alsmede wetenschappers als Sucharid Bhakdi, Dick Bijl, Robert Malone, Pierre Capel en Jan Bonte.