In verkorte vorm als lezersreactie gepubliceerd in Trouw van 8 december 2023.
Op 27 juni jl. waarschuwden wij er in een opinieartikel in dagblad Trouw voor dat Nederlandse universiteiten in de ban aan het raken zijn van politieke en ideologische overtuigingen. Een recent voorbeeld van deze verontrustende trend zien we in de nasleep van de verkiezingen van 22 november 2023: van over het hele land druppelen publieke verklaringen binnen waarin collegebesturen, decanen en departementshoofden de verkiezingsuitslag duiden. De Vrije Universiteit Amsterdam interpreteerde deze overwinning in een gezamenlijke verklaring van alle bestuurders als teken van een ‘wind van exclusie’ die haaks staat op de idealen van de VU. Het collegebestuur van de Universiteit Twente uitte zorgen over het succes van ‘een aantal partijen’ die ‘de waarde van onderwijs en wetenschap voor onze samenleving’ onvoldoende zou onderkennen. Door de kritiek van deze partijen op de recente internationaliseringsgolf zouden veel medewerkers en studenten zich nu ‘minder welkom voelen’. Vergelijkbare verklaringen kwamen van de Hogeschool Rotterdam en de Technische Universiteit Delft. Nooit eerder brachten de Nederlandse universiteiten dergelijke verklaringen naar buiten.
De overkoepelende boodschap is duidelijk: de verkiezingsuitslag kan niet rekenen op universitaire steun. Bezorgde medewerkers geruststellen is een nobel streven en kan op persoonlijke titel gedaan worden. Door echter politiek stelling te nemen dragen bestuurders juist bij aan de polarisatie waarvoor ze met hun verklaringen willen waarschuwen.
Dat het ook anders kan bewees Sjoukje Heimovaara, bestuursvoorzitter van de Wageningen Universiteit. Gevraagd naar een reactie op de verkiezingsuitslag stelde zij ‘dat het een onafhankelijke kennisinstelling niet past om een inhoudelijk oordeel te vellen over de uitslag.’ De universiteit moet zich beperken tot haar kerntaken: ‘kennis genereren, onderwijs bieden en onze kennis breed delen.’